Άρθρο των Δέσποινας Πικοπούλου και Φωτεινής Κωστάκου, στο ηλεκτρονικό μηνιαίο περιοδικό Λόγου και Τέχνης “ΧΑΡΤΗΣ” (τεύχος 40, Απρίλιος 22).
Το πρόγραμμα της Artogether «Συνομιλώντας με τον Άγγελο Σικελιανό»
Ασφαλώς οι μελετητές του Άγγελου Σικελιανού θα αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη επιφύλαξη τη λέξη πρόσβαση, όταν πρόκειται για έναν λυρικό ποιητή σαν τον Σικελιανό, που καταφέρνει να κινείται με απαράμιλλη άνεση και δεξιοτεχνία ανάμεσα στον ρομαντισμό, τον συμβολισμό και τον ρεαλισμό, που εκφράζει με πηγαίο και μοναδικό τρόπο βιώματα και οράματα, που ντύνεται την περσόνα του μύστη και του προφήτη και οραματίζεται έναν ιδιότυπο θρησκευτικό ουμανισμό, που αναλαμβάνει τον ρόλο του ηγέτη για να οδηγήσει τον κόσμο στην παγκόσμια συμφιλίωση και που, τέλος, η ίδια η σχεδόν μυθική ζωή του ταυτίζεται με ό,τι πιο αντισυμβατικό. Και όμως, αυτό επιχειρεί να κάνει το Μουσείο Άγγελου Σικελιανού στη Λευκάδα, που άνοιξε τις πύλες του το 2017 χάρη στην ευγενική χορηγία της Εθνικής Τράπεζας. Το μουσείο στεγάζεται στο αναστηλωμένο σπίτι των Σικελιανών, όπου ο Άγγελος έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια. Χάρη στις εξαιρετικές νοηματικές και αρχιτεκτονικές εκθεσιακές μελέτες που αξιοποιούν όλους τους διαθέσιμους μουσειολογικούς «τρόπους», το μουσείο έχει καταστεί ιδιαίτερα «προσβάσιμο» όχι μόνο κινητικά αλλά και νοηματικά σε ό,τι αφορά το έργο αλλά και τη ζωή του ποιητή.
Η «πρόσβαση» στο μουσείο είναι πολυεπίπεδη και επιτυγχάνεται τόσο με την εξασφάλιση της αναγκαίας κινητικής βατότητας όσο και με τη χρήση πολυαισθητηριακών μέσων που επιτρέπουν την πολύτροπη πρόσληψη πληροφοριών. Το ίδιο το σπίτι, καίτοι κηρυγμένο ιστορικό μνημείο, παρέχει όλες τις διευκολύνσεις κινητικής πρόσβασης (ισόπεδη είσοδο, διαδρόμους όδευσης και αναβατόριο για τους ορόφους). Επιπλέον, με τη διατήρηση της αυθεντικής του διαμερισματοποίησης αλλά και τις σοφές αρχιτεκτονικές επιλογές του Πάνου Τζώνου με τα γαιώδη και τρυφερά χρώματα και τον ατμοσφαιρικό φωτισμό, δημιουργείται ο απαραίτητος οικείος χώρος υποδοχής και προετοιμάζεται αισθητηριακά και συναισθηματικά η πρόσβαση στην ευρεία της έννοια. Αποκορύφωμα αυτής της «υποδοχής» αποτελεί η κουζίνα του σπιτιού, η εστία της οικογένειας, που επίτηδες διατηρήθηκε ανέπαφη για να αναδίδει την αύρα των ενοίκων και να ενεργοποιεί όλα εκείνα τα συναισθήματα της οικειότητας και της θαλπωρής που κάνουν τον επισκέπτη να αισθάνεται ευπρόσδεκτος.
Μοναδικά εκθέματα με ιδιαίτερη ιστορική και συναισθηματική φόρτιση, δανεισμένα ή παραχωρημένα από σημαντικά μουσεία και ιστορικά αρχεία, όπως προσωπικά αντικείμενα του Σικελιανού και των δύο συντρόφων του, της Εύας Πάλμερ και της Άννας Καμπανάρη, ζωντανεύουν με απαράμιλλο τρόπο τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών και ανοίγουν τον δρόμο για την συναισθηματική εμπλοκή του επισκέπτη. Στα προσωπικά ενθυμήματα με ιδιαίτερη φόρτιση συγκαταλέγονται η πένα και το μελανοδοχείο του ποιητή, τα πορφυρά μαλλιά της Εύας και τα ρούχα που ύφανε για τον εαυτό της και τις Δελφικές Εορτές, αλλά και χειρόγραφα έργων του ποιητή με τον γραφικό του χαρακτήρα, που αλλάζει στην πάροδο του χρόνου ακολουθώντας τη βιολογική αλλά και την πνευματική του ωρίμανση.
Τα εκθέματα πλαισιώνονται από πλούσιο εποπτικό υλικό με φωτογραφίες, εύληπτα επεξηγηματικά κείμενα και υποτιτλισμένα οπτικοακουστικά που βοηθούν τον επισκέπτη να μεταφερθεί στον χωροχρόνο και να κατανοήσει τη ζωή και το έργο του μεγάλου λογοτέχνη και διανοητή. Την οπτική πρόσληψη πληροφοριών συμπληρώνει η ηχητική, με σπάνια ντοκουμέντα που περιέχουν τις φωνές των ίδιων των πρωταγωνιστών, του Άγγελου, της Εύας και της Άννας, αλλά και ηχογραφημένες απαγγελίες ποιημάτων ακόμη και με τη φωνή του ίδιου του ποιητή να ακούγεται στο μουσείο ωσεί παρών. Στις σημαντικές ηχητικές πληροφορίες συμπεριλαμβάνονται και οι μελοποιήσεις ποιημάτων του Σικελιανού από σημαντικούς συνθέτες, που ακούγονται από ειδικό ηχείο και που βοηθούν τον επισκέπτη να βιώσει μια άλλη διάσταση του σικελιανικού λόγου. Τέλος, η προσβασιμότητα του εκθεσιακού υλικού ενισχύεται ακόμη περισσότερο και με σταθμούς διάδρασης, όπου ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία λήψης πληροφοριών αυτενεργώντας και ακολουθώντας τα δικά του ενδιαφέροντα αλλά και τον δικό του προσωπικό ρυθμό.
Αυτό ακριβώς το μουσείο με τις τόσες δυνατότητες επέλεξε η Μ.Κ.Ο. «Artogether – Tέχνη Ατόμων με και χωρίς Αναπηρία», προκειμένου να συμμετάσχει στο πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για χρηματοδότηση προτάσεων που θα ενίσχυαν τον ρόλο των μουσείων σύγχρονου πολιτισμού. Η Artogether, οργανισμός που από το 1990 προωθεί πολιτιστικά προγράμματα σε συμπεριληπτικές ομάδες (ομάδες ατόμων με και χωρίς αναπηρία), θεωρεί ότι η τέχνη και ο πολιτισμός και, κατά συνέπεια, τα πολιτιστικά ιδρύματα και τα μουσεία, μπορούν να αποτελέσουν το όχημα για κοινωνική αλλαγή και ισότιμη ένταξη των ατόμων με «περιορισμούς» στο κοινωνικό σύνολο, κάτι που παράλληλα διευρύνει δραστικά και εποικοδομητικά το κοινό αυτών των ίδιων των φορέων.
To πρόγραμμα που υποβλήθηκε υπό τον γενικό τίτλο «Συνομιλώντας με τον Άγγελο Σικελιανό» και τελικά χρηματοδοτήθηκε και τέθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, αποτελείται από τρεις ξεχωριστές αλλά αλληλένδετες δράσεις και στοχεύει στο να καταστήσει το μουσείο ευρύτερα γνωστό διευρύνοντας την προσβασιμότητά του με δυνατότητες και λειτουργίες που εντάσσονται στην αντίληψη του καθολικού σχεδιασμού. Την επιστημονική ευθύνη για το πρόγραμμα ανέλαβαν οι υπογράφουσες ενώ την εποπτεία και τον συντονισμό είχε η πρόεδρος της Artogether Δέσποινα Ασλανίδου.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ “Συνομιλώντας με τον Άγγελο Σικελιανό” ΕΔΩ